نقد تطبیقی اسطورۀ سندباد در شعر خلیل حاوی و بدرشاکر السیاب

سندباد یکی از شخصیت های مهم «هزار و یک شب» است که در شعر معاصر عربی، فراخور تجربه های متعدد آن شاعران، چهره های گوناگونی پیدا کرده است. از جمله شاعرانی که در شعر خود توجه ویژه ای به این شخصیت اسطوره­ای نشان داده اند خلیل حاوی (1919 -1982م) شاعر معاصر لبنان، و بدرشاکرالسیاب (1926 – 1964م) شاعر معاصر عراقند؛ آنان سعی کرده­اند با بازآفرینی این شخصیت اسطوره­ای به صورت نمادین و غیر مستقیم، به ابراز اندیشه های خود بپردازند. سندباد آنان، آرزوی انسان برای ماجراجویی و خروج از جریان موجود زندگی را به تصویر می کشد. نگارندگان در این مقاله برآنند تا ضمن بازگویی سفرهای سندباد، به بررسی، نقد و تحلیل تطبیقی آن اسطوره در سرودة «السندباد فی رحلته الثامنة» از خلیل حاوی و سرودة «رحل النهار» از بدرشاکرالسیاب بپردازند. آنچه در این مجال برایمان مهم می نماید بیان دلالت یا دلالت های این اسطوره، نحوة فراخوانی و بکارگیری آن، واکاوی ویژگی های زبانی، ادبی و هنری، و مهم تر از همه کارکرد این اسطوره در شعر دو شاعر یاد شده است. برداشت این است که دو شاعر به قصد جاودان ساختن دغدغه های شخصی و اجتماعی- سیاسی، دست به «اسطوره زدایی» یا «ساختارشکنی اسطوره» زده و به نحوی به «اسطوره سازی» روی آورده­اند. دیگر آنکه با کاربست شگرد «تکرار» بر آن بوده­اند تا علاوه بر تقویت موسیقی زبان، در محور عمودی، بر معنی و مفهوم مورد نظرشان تاکید کنند.